Ung thư thường xuất hiện khá bất ngờ và không hề phụ thuộc vào tuổi tác, giới tính hay sắc tộc. Tuy nhiên, căn bệnh này không hề lựa chọn ngẫu nhiên đối tượng như chúng ta vẫn nghĩ. Thực tế, theo ước tính có khoảng 40% các ca ung thư là hoàn toàn có thể phòng tránh được.
Một ví dụ dễ thấy nhất là bệnh ung thư phổi – từ lâu hút thuốc lá đã được xác định là nguyên nhân lớn nhất gây ra căn bệnh này. Nhưng tại Vương Quốc Anh, trong vòng 20 năm qua số người hút thuốc lá đã giảm xuống một cách đáng kể, thì béo phì mới chính là nguyên nhân phổ biến ở quốc gia này.
Theo tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh (CRUK), béo phì là nguyên nhân gây ra ít nhất 13 loại khối u khác nhau trong cơ thể người. Bao gồm bệnh ung thư vú (đặc biệt là ở phụ nữ mãn kinh), ung thư đại tràng, tử cung, thực quản, tuyến tụy, thận và buồng trứng. Ngay cả u tủy - một loại ung thư máu, cũng sẽ phát triển thành bệnh nếu cơ thể hấp thụ quá nhiều chất béo trong một thời gian dài.
Tổ chức từ thiện CRUK cho biết thừa cân chưa chắc dẫn đến ung thư, nhưng ước tính có gần 23.000 trường hợp ung thư ở Anh mỗi năm có thể được ngăn chặn nếu mỗi cá nhân giữ một cân nặng hợp lý và khỏe mạnh.
Theo Tiến sĩ Rachel Orritt, người quản lý thông tin y tế của CRUK, "lượng mỡ thừa trong cơ thể chúng ta không bất động. Các tế bào chất béo này sản xuất ra các hormone và các yếu tố tăng trưởng khác, các thành phần này sau đó gửi tín hiệu đến các tế bào khác trong cơ thể, khiến chúng phân chia nhiều hơn bình thường".
"Quá trình phân chia tế bào càng đẩy mạnh, nguy cơ hình thành tế bào ung thư càng tăng".
"Lượng mỡ thừa tích trữ trong cơ thể càng lâu, càng có nguy cơ mắc bệnh ung thư".
Vì vậy, việc áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh là hết sức quan trọng. Theo các chuyên gia về sức khỏe, không hề có thứ gọi là siêu thực phẩm – một sản phẩm có thể ngăn chặn ung thư – dẫu vậy vẫn có những loại thực phẩm khác bổ sung cho một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, có thể giúp cơ thể kháng lại các tác nhân gây nên tế bào ung thư.
Theo viện nghiên cứu ung thư Hoa Kỳ, dưới đây là danh sách 10 loại thực phẩm hàng đầu có khả năng giúp con người giảm nguy cơ mắc ung thư.
1. Táo
Táo chứa hàm lượng chất xơ và vitamin C dồi dào - cả hai đều quan trọng cho sức khỏe nói chung. Trong táo, có một thành phần quan trọng là quercetin, một hóa chất tự nhiên giúp giảm viêm trong cơ thể và ngăn chặn các tế bào phân rã.
Các hóa chất có tác dụng tương tự cũng được tìm thấy trong táo, chẳng hạn như hợp chất triterpenoid, tập trung chủ yếu ở lớp vỏ táo, đó chính là lý do tại sao các chuyên gia cho rằng việc ăn cả vỏ sẽ tốt hơn là gọt bỏ nó đi.
Một nghiên cứu tại Ý vào năm 2016 cho thấy ăn ít nhất một quả táo mỗi ngày sẽ giúp giảm 25% nguy cơ ung thư phổi, đồng thời giúp chống lại việc hình thành các khối u đại tràng, miệng và vú.
2. Cà chua
Những quả cà chua bé nhỏ đóng góp nhiều cho chế độ ăn giàu dinh dưỡng. Một thành phần quan trọng có trong cà chua đó là lycopene – một chất chống oxy hóa mang đến màu sắc riêng biệt cho những trái cà chua đỏ mọng nước.
Một điều không thường thấy ở những sản phẩm đã qua xử lý khác là các chế phẩm từ cà chua như sốt pasta hay sốt cà chua, sử dụng một lượng lớn cà chua cô đặc, chứa hàm lượng lycopene dồi dào.
Nhiều nghiên cứu cho thấy chất chống oxy hóa có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở đàn ông, mặc dù vẫn chưa có một tính toán nào chắc chắn về hàm lượng mà nó sẽ phát huy tác dụng, hoặc liệu chỉ có lợi ở một số lượng nam giới nhất định hay là tất cả mọi người.
3. Cà phê
Một nghiên cứu quy mô lớn được thực hiện vào năm 2019 với gần nửa triệu người cho thấy một ly cà phê mỗi ngày có khả năng làm giảm một nửa nguy cơ mắc bệnh ung thư gan.
Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Đại học Queen's Belfast cho thấy những tín đồ của cà phê có thể giảm khoảng 50% khả năng mắc ung thư biểu mô tế bào gan (HCC), chiếm khoảng 9 trong số 10 ca ung thư gan. Hạt cà phê cũng chứa polyphenol, một loại hóa chất thực vật có tác dụng ngăn chặn sự phân chia tế bào ung thư. Axit Chlorogenic là một nhóm hợp chất polyphenol chính.
Tuy nhiên, hàm lượng này có thể thấp hơn ở loại cà phê Decaf (khử caffeine). Trong khi đó, cà phê hòa tan lại chứa ít chất chống oxy hóa hơn là cà phê tươi.
4. Gạo lứt
Đây là một trong số những loại ngũ cốc nguyên cám - những loại khác bao gồm bột yến mạch, bánh mì nguyên cám và ngô.
Ngũ cốc nguyên cám được biết đến với ích lợi tăng cường sức khỏe nói chung - đặc biệt là sức khỏe tim mạch -nhưng chúng cũng có tác dụng giảm nguy cơ ung thư.
Theo Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ, vì ngũ cốc nguyên cám có chứa polyphenol nên chúng được đánh giá là có thể giảm nguy cơ hình thành một số khối u nhất định, cũng như giảm khả năng mắc bệnh tim và tiểu đường loại 2. Đặc biệt, hoạt chất saponin, một loại hóa chất thực vật, có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư trong các bài kiểm tra tại phòng thí nghiệm.
5. Nho
Nho rất giàu resveratrol, một hóa chất thực vật được nghiên cứu rộng rãi về tác dụng chống ung thư. Hàm lượng resveratrol được tìm thấy cao nhất ở trong vỏ của nho đỏ và tím.
Trong rượu vang đỏ có chứa một hàm lượng lớn resveratrol, đáng tiếc là rượu có thể thúc đẩy các khối u phát triển, nên các chuyên gia khuyên rằng nên chọn quả nho hay nước ép nho là tốt nhất.
Các thử nghiệm cho thấy resveratrol có thể ngăn cản việc kích thích quá trình ung thư trong các tế bào. Và ngay cả khi ung thư phát triển, một số nghiên cứu cho thấy hóa chất tự nhiên này vẫn có thể làm chậm sự phát triển của các tế bào ung thư.
6. Các loại đậu
Trong các loại đậu, cũng như là đậu Hà Lan có chứa nhiều chất xơ và folate (vitamin B9), một dạng vitamin B cần thiết trong cơ thể để tạo ra DNA và các vật liệu di truyền khác.
Các loại đậu tự nhiên là một nguồn cung cấp các hợp chất chống ung thư tuyệt vời, vì chúng chứa hàm lượng saponin phong phú. Theo một nghiên cứu khoa học tại Hoa Kỳ vào năm 2011, theo dõi trên 2.800 người, cho thấy những người thường xuyên ăn các loại thực phẩm như đậu lăng, đậu Hà Lan hoặc các loại đậu khác giảm khoảng 40% nguy cơ mắc phải một số loại ung thư nhất định so với những người hầu như không ăn chúng.
7. Bông cải xanh và súp lơ
Các loại rau họ cải, như bông cải xanh, súp lơ và cải mầm Brussels, tất cả đều chứa một loại hợp chất gọi là glucosinolate.
Một số nghiên cứu cho thấy loại hợp chất này có tác dụng chống ung thư, đặc biệt là các khối u bị kích thích do tiếp xúc với hormone trong cơ thể (như một số bệnh ung thư vú). Các nghiên cứu khác cho thấy trong bông cải xanh có chứa sulforaphane, một phân tử chống ung thư, giúp ngăn chặn các tế bào ung thư vú phát triển.
8. Dầu cá
Theo các nghiên cứu chỉ ra, nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng có thể giảm hơn một nửa nếu thường xuyên ăn các loại cá có chứa nhiều dầu như cá hồi, cá thu hoặc cá cơm.
Những loại cá này rất giàu các chất dinh dưỡng như vitamin B, kali và axit béo omega-3.
Một nghiên cứu quan sát trên 68.000 tình nguyện viên và nhận thấy rằng những người ăn cá có dầu, hoặc uống bổ sung dầu cá, ít nhất bốn lần một tuần có khả năng giảm đến 63% nguy cơ ung thư đại tràng so với những người hiếm khi hoặc không bao giờ ăn cá.
9. Quả việt quất
Quả việt quất chứa một loạt các hóa chất tăng cường sức khỏe. Chúng rất giàu vitamin C và K, là một nguồn mangan và chất xơ dồi dào.
Về mặt phòng chống ung thư, chúng là một trong những loại thực phẩm có khả năng chống oxy hóa cao nhất, cũng như tránh khỏi quá trình hình thành bệnh.
Các nghiên cứu ở Mỹ cho thấy việc ăn một lượng quả việt quất hàng ngày như là một phần của chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng lên tới 57% .
10. Tỏi
Các nhà khoa học đã nghiên cứu nhiều năm bởi họ không chắc chắn về đặc tính chống ung thư của tỏi.
Nhân tố chính ở đây là allicin có trong tỏi - một hợp chất được giải phóng khi tỏi bị nghiền nát hoặc băm nhỏ.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra allicin có thể ngăn chặn sự phát triển của khối u, mặc dù vẫn chưa có chứng minh cụ thể về việc tiêu thụ một lượng tỏi tương đối nhỏ một cách thường xuyên liệu có đủ tác dụng.
Theo nghiên cứu gần đây nhất ở Trung Quốc, cho thấy một người tiêu thụ tỏi thường xuyên có thể giảm đến 79% nguy cơ ung thư ruột.