Từ ngữ có rất nhiều sức mạnh. Đôi khi, những điều cha mẹ nói với chúng ta khi còn nhỏ có thể khiến chúng ta nhớ mãi về sau này. Những lời yêu thương và chỉ bảo giúp chúng ta trở thành những người tốt hơn, trong khi những lời nói với sự tức giận và hoài nghi có thể khiến chúng ta nghi ngờ bản thân trong nhiều năm liền.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng, ngay cả những từ tưởng như rất bình thường cũng có thể làm tổn thương lòng tự trọng của một đứa trẻ và khiến chúng cảm thấy bất an.
Dưới đây là 12 câu nói mà cha mẹ nên tránh khi nói chuyện với con cái mà nên thay thế bằng những từ ngữ nhẹ nhàng hơn, theo Brightside.
1. Tránh: "Mẹ rất tự hào về con!" hoặc "Làm tốt lắm!"
Thay bằng: "Con hẳn là rất tự hào về công việc của mình" hoặc "Con làm việc này rất nhanh"
Khi cha mẹ khen ngợi trẻ vì những điều nhỏ nhặt, từ việc ăn xong bữa tối hay là vẽ một bức tranh, lời khen sẽ trở nên vô nghĩa. Thay vào đó, hãy cố gắng khen ngợi những điều cụ thể liên quan đến thành tích của con và khuyến khích chúng tự phê bình hoặc tự hào về những điều chúng đã làm rất tốt.
2. Tránh: "Đợi bố/mẹ về nhà để xử lý con"
Thay bằng: "Bố/mẹ không muốn con làm điều này thêm lần nào nữa. Nó khiến bố/mẹ rất buồn vì..."
Rất có thể, khi bạn nói câu đầu tiên, con bạn sẽ chẳng lấy làm lo lắng gì hoặc chúng sẽ quên luôn lỗi của mình khi chồng/vợ bạn trở về nhà. Không chỉ vậy, bạn còn vô tình biến người kia thành một người "đáng sợ" trong mắt con và giảm uy quyền của chính mình. Thay vào đó, cố gắng tự giải quyết vấn đề và giải thích cho trẻ tại sao bạn khó chịu với hành vi của chúng.
3. Tránh: "Ngày hôm nay thế nào?"
Thay bằng: "Điều gì khiến con thấy vui nhất trong ngày hôm nay?"
"Ngày hôm nay thế nào?" thực sự là một câu hỏi vô nghĩa, và con bạn chỉ có thể trả lời cụt lủn. Nếu thực sự muốn biết một ngày của con mình diễn ra như thế nào, hãy hỏi những câu hỏi cụ thể để bé trả lời bằng những câu dài và chi tiết hơn.
4. Tránh: "Con sẽ không được ăn món tráng miệng nếu chưa ăn xong bữa cơm này"
Thay bằng: "Chúng ta ăn súp trước rồi sau đó sẽ ăn món tráng miệng nhé"
Nếu nói với con câu đầu tiên, bạn khiến cho bữa ăn trở nên nặng nề và giảm niềm vui từ việc ăn uống của trẻ. Hãy thử thay đổi cách nói một chút, ví dụ cả súp và bánh đều ngon, nhưng như con biết đấy, chúng nên được ăn theo một thứ tự nhất định!
5. Tránh: "Nhanh lên!"
Thay bằng: "Mình cùng nhanh lên nhé" hoặc "Xem ai là người buộc xong dây giày trước nào!"
Khi bạn thúc con làm một việc gì đó nhanh hơn, bạn sẽ khiến chúng bị căng thẳng và lo lắng như mình sẽ bị muộn hoặc bỏ lỡ điều gì. Cố gắng nói theo cách khiến con bạn cảm thấy rằng cả 2 người đều đang cùng làm một việc.
6. Tránh: "Để bố/mẹ yên!"
Thay bằng: "Chuyện gì đã xảy ra thế?" hoặc "Chờ bố/mẹ một phút, làm xong việc bố/mẹ sẽ nói chuyện với con nhé"
Nếu như bạn lúc nào cũng gạt con mình ra, chúng sẽ luôn nghĩ về điều đó và không bao giờ yêu cầu bạn giúp đỡ hay tư vấn điều gì nữa, vì bạn luôn trong trạng thái bận rộn. Khi đó, chúng sẽ ít chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của mình với cha mẹ khi lớn lên. Nếu bạn không thể dành sự quan tâm đến con ngay lúc đó, hãy kiên nhẫn bảo chúng chờ mình một lát để hoàn thành nốt công việc đang dở.
7. Tránh: "Thật xấu hổ!"
Thay bằng: "Điều này khiến bố mẹ không vui, vì..."
Con bạn có thể vẫn còn quá nhỏ để hiểu "xấu hổ" thực sự là gì. Cụm từ trống rỗng này không giúp trẻ hiểu mình làm sai điều gì. Hơn nữa, một nghiên cứu chỉ ra rằng, khi xấu hổ, trẻ có thể trở nên hung dữ hơn. Cố gắng giải thích cho con rằng chúng đã làm sai điều gì và không để lỗi sai đó lặp lại.
8. Tránh: "Đừng khóc nữa!'
Thay bằng: "Có chuyện gì thế con?"
Khóc là điều hoàn toàn bình thường, kể cả khi lý do khiến con bạn khóc chỉ là vấn đề rất nhỏ. Nếu chỉ bảo con "Nín đi", bạn đang làm giảm cách thể hiện cảm xúc của con, và điều đó khiến chúng cảm thấy rằng cảm xúc của chúng không quan trọng. Thay vào đó, hãy thể hiện rằng bạn quan tâm tới vấn đề của chúng và muốn giúp đỡ.
9. Tránh: "Chả có gì phải sợ"
Thay bằng: "Bố/mẹ vẫn đang ở cạnh con rồi"
Cụm từ đầu tiên chẳng hề khiến con bạn bớt sợ, và một lần nữa, nó lại mang đến cho trẻ một thông điệp về cảm xúc của chúng. Thay vào đó, hãy đồng cảm với cảm xúc của con và thảo luận về nỗi sợ cũng như nguyên nhân của nó.
10. Tránh: "Bố/mẹ đã nói rồi cơ mà"
Thay bằng: "Đã đến lúc tắt tivi và bắt đầu làm bài tập về nhà"
Nếu nói câu đầu tiên, con sẽ không hiểu tại sao chúng phải dừng lại công việc mà chúng đang làm. Thay vào đó, câu nói đó khiến con bạn cảm thấy mình không có quyền gì cả, và chúng luôn bị bạn kiểm soát. Hãy thử đưa ra những hướng dẫn đơn giản, dễ hiểu cho con và giải thích ngắn gọn lý do đằng sau mỗi lời nói của mình.
11. Tránh: "Bằng tuổi con bố/mẹ đã làm điều ấy rồi"
Thay bằng: "Để bố/mẹ hướng dẫn con làm nhé"
Mỗi trẻ em sẽ có quá trình phát triển khác nhau, vì vậy đừng bao giờ so sánh con bạn với người khác. Thay vào đó, hãy cố gắng dạy con bạn cách làm điều gì đó mà chúng có thể làm được.
12. Tránh: "Bố/mẹ rất thất vọng về con"
Thay bằng: "Điều con làm khiến bố mẹ cảm thấy không vui, vì..."
Cụm từ "thất vọng" khiến con cảm thấy rằng mình không đáp ứng được kỳ vọng của bố mẹ. Do vậy, hãy cố gắng giải thích cho con việc chúng làm khiến bạn cảm thấy ra sao chứ đừng dùng từ "thất vọng".