Lưu ý giúp biên soạn tốt câu dẫn
Theo tiến sĩ Phùng Thái Dương, câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn bao gồm 2 phần: Câu dẫn và các phương án lựa chọn.
Câu dẫn là câu đặt ra câu hỏi, yêu cầu
học sinh thực hiện, đặt ra tình huống, vấn đề do đó khi viết câu hỏi
cần giúp học sinh hiểu rõ là mình cần phải trả lời, thực hiện và giải
quyết cái gì?
Để biên soạn tốt câu dẫn, tiến sĩ Dương lưu ý:
Thứ nhất: Sử dụng từ ngữ phải
rõ ràng đảm bảo cho thí sinh biết được yêu cầu cần làm gì? Mục đích
chúng ta kiểm tra là đánh giá quá trình học tập của học sinh do đó không
nên đánh đố học sinh. Câu dẫn rõ ràng sẽ giúp các em làm bài đúng với
những kiến thức, hiểu biết của mình.
Thứ hai: Không nên tạo một
khoảng trống ở bắt đầu hoặc ở giữa câu hỏi. Nếu chừa khoảng trống thì sẽ
gây khó khăn rất nhiều cho học sinh khi đọc và kết hợp giữa câu dẫn với
phương án lựa chọn.
Thứ ba: Tránh sự dài dòng
trong phần dẫn. Sự dài dòng ở phần này sẽ làm thí sinh tốn rất nhiều
thời gian mà đôi khi không hiểu rõ nội dung câu hỏi là gì?
Thứ tư: Hạn chế trình bày ở
dạng phủ định. Phần dẫn ở thể phủ định sẽ làm thí sinh khó khăn trong
quá trình tư duy với các phương án lựa chọn.
Lưu ý khi biên soạn phương án lựa chọn
Theo tiến sĩ Phùng Thái Dương, các
phương án lựa chọn chúng ta cần xây dựng phương án đúng (phương án tốt
nhất) và các phương án nhiễu còn lại.
Một kinh nghiệm cho thấy phương án
nhiễu phải là câu trả lời hợp lý nhưng không chính xác, nếu thí sinh
không có kiến thức hoặc không đọc kỹ tài liệu sẽ cho là đúng. Còn đối
với phương án đúng phải là câu trả lời chính xác, tốt nhất, thể hiện sự
hiểu biết của học sinh có học bài hoặc đọc kỹ tài liệu.
Một số lưu ý khi biên soạn phương án lựa chọn tiến sĩ Phùng Thái Dương đưa ra như sau:
Thứ nhất: Phải chắc chắn có 1
phương án đúng (hoặc đúng nhất). Trong trường hơp này khuyến khích nên
chọn chỉ có 1 phương án đúng để tránh sự hiểu nhằm của thí sinh.
Thứ hai: Nên sắp xếp các
phương án trả lời theo một thứ tự. Việc sắp xếp các phương án trả lời
không theo một thứ tự sẽ làm phức tạp thêm, làm thí sinh rối hơn trong
quá trình làm bài.
Thứ ba: Hạn chế sử dụng các
phương án có ý nghĩa trái ngược nhau. Nếu sử dụng phương án trái ngược
nhau, thí sinh sẽ dễ đoán được câu trả lời là 1 trong 2 phương án trên.
Để khắc phục điều này, nếu xây dựng theo phương án có nghĩa trái ngược
nhau nên xây dựng theo phương án 2 cặp đôi.
Thứ tư: Các phương án lựa
chọn phải đồng nhất theo nội dung và hình thức. Nếu có phương án quá
ngắn, quá dài hoặc quá khác về mặt ý nghĩa so với các phương án khác thì
thí sinh sẽ lựa chọn ngẫu nhiên phương án đó làm giảm độ chính xác của
việc đánh giá.
Thứ năm: Cần hạn chế tối đa việc lập lại từ nhiều lần. Lặp lại từ nhiều lần sẽ làm câu hỏi thêm rườm rà và phức tạp thêm.
Thứ sáu: Nên viết những phương án nhiễu ở thể khẳng định. Cũng giống như câu dẫn, phương án lựa chọn cần hạn chế ở thể phủ định.
Thứ bảy: Hạn chế sử dụng
phương án “tất cả” hoặc “không” có phương án nào. Nếu thí sinh không có
thông tin, thường sẽ chọn phương án “tất cả” hoặc “không” có phương án
nào, do đó việc đánh giá không chính xác.
Để có những câu hỏi trắc nghiệm khách
quan tốt bên cạnh những vấn đề yêu cầu đối với câu dẫn, phương án chọn ở
trên, tiến sĩ Phùng Thái Dương nhấn mạnh thêm những yêu cầu như:
Dùng từ vựng một cách nhất quán; các
câu phải độc lập với nhau; tránh dựa trên quan điểm cá nhân; tránh sử
dụng cụm từ nguyên văn trong sách giáo khoa; tránh sự khôi hài và không
phù hợp với tình hình thực tế.
"Đề
thi minh họa THPT quốc gia năm 2017 môn Địa lý thuộc bài thi Khoa học
xã hội với hình thức trắc nghiệm khách quan, thời gian làm bài 50 phút.
Để có thể giảng dạy tốt trong giai đoạn hiện nay, giáo viên Địa lý cần
phải rõ một số vấn đề liên quan đến việc biên soạn câu hỏi thi và đề thi
trắc nghiệm khách quan như:
Đề thi minh họa môn Địa lý; quy
trình xây dựng ngân hàng câu hỏi và viết trắc nghiệm khách quan; mức độ
nhận thức của các câu hỏi; xây dựng ma trận và biên soạn các đơn vị kiến
thức; biên soạn câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn (lời dẫn và phương
án lựa chọn)".
Tiến sĩ Phùng Thái Dương